|
| Video
van het FS weekend
Andre Koehsel, Event coordinator van VATSIM Europe, heeft een speciale video gemaakt tijdens de eerste dag van het Nederlandse FS Weekend in de Aviodome. Andre legde een groot deel van de show op video vast en maakte ook een aantal interviews met een aantal aanwezige personen en groepen. De 8Mb zip-file kun je direct van de AVSIM Library downloaden hier. Om
de video te zien, is de (gratis) Real Media player
nodig, te downloaden hier. |
Het
thema ATC (Luchtverkeersleiding)
In het kader van het centrale thema waren er twee activiteiten, die aparte vermelding verdienen. Allereerst werd er elke dag weer een aantal malen de spetterende show van de DFSO (Dutch Flight Simulator Organisation) opgevoerd. Met als klap op de vuurpijl het live onder ATC binnenpraten van een B767 van Trans World Airlines (TWA) onder uitermate slechte weersomstandigheden, wat door het aanwezige publiek elke keer met luid applaus werd beloond. Het enthousiaste en vakkundige commentaar werd als vanouds verzorgd door de DFSO-speaker Bob Iken.
Daarnaast was er op zondag de live “Fly-in” op Schiphol, verzorgd op het Internet door de controllers van de Dutch VACC, de Nederlandse afdeling van het wereldwijde VATSIM Network. Dit werd uitgevoerd door een vijftal controllers o.l.v. Ed Peters, gebruik makend van een echt radarcontrole station, dat nog niet zo lang geleden was afgedankt door de luchtverkeersleiding op Schiphol en geschonken aan de Aviodome. Met veel kunst en vliegwerk was dit console door Ron Norp weer tot leven gewekt.
Afgezien van deze hot items was ATC een centraal aspect in
alle overige presentaties door de verschillende Flight
Simulator groepen. Daarnaast werd het thema ATC nog verdere
diepgang en achtergrond gegeven door de aanwezigheid van bijna
alle professionele organisaties op het gebied van
luchtverkeersleiding in Nederland. Een bewijs ook van de
volwassenheid van dit gebeuren.
De
DFSO demo
Nadat de FSGG vorige maal de centrale rol had vervuld, was het dit keer weer de beurt aan de DFSO. En hoe! Met maanden van voorbereiding had de DFSO weer een show in elkaar getimmerd, die stond als een huis. Alle mogelijke aspecten van Flight Simulator 2002 werden getoond met een prominente rol voor de luchtverkeersleiding (ATC). Om alle bezoekers te bedienen werd de show van drie kwartier een aantal malen per dag herhaald.
Als decor was gekozen voor het tropische eiland Hawaï met zijn USS Arizona Memorial, opgericht ter nagedachtenis aan de Pearl Harbor aanval op de Amerikaanse vloot in de 2e wereldoorlog. Onderdeel van het programma was een bezoek door de Amerikaanse president in de Boeing 747 “Airforce One”, begeleid door F14 Tomcats en een C17 Globemaster, terwijl ook US Coastguard helikopters een oogje in het zeil hielden. Andere rollen in dit scenario waren toebedeeld aan showteams van de “Patrouille de France” met 9 Dassault/Dornier Alpha Jets in formatie met rood-wit-blauwe rooksporen en een formatie van 4 Hawk trainers. Fraaie staaltjes van vliegtuig (scenery?) ontwerp.
Ook een overvliegende C47 (de navy versie van de DC3 in de uitvoering met NATS-kleuren) van Jan Visser, Bill Rambow en Roy Chaffin maakte haar opwachting. Verder was een groep van 3 Beaver watervliegtuigen met wetenschappers en journalisten op weg naar het Hawaï National Park om een verwachte uitbarsting van de Kilaunea vulkaan te observeren. Een letterlijk spetterend schouwspel werd voorgetoverd door de vuurspuwende vulkaan, aanwezig in het standaardpakket van Microsoft. Een extra bijdrage werd geleverd door het NL 2000 scenery design team. Op verzoek van de DFSO was een prachtige water-landingsbaan ontworpen, met verlichting in de boeien zodra het donkerder werd. Een fraai en nuttig stukje ontwerp.
Een dramatisch effect werd ingevoegd door het plotseling verslechterende weer. Desondanks wisten alle helikopters en watervliegtuigen veilig te landen, de laatste mede dank zei de verlichte boeienbaan. Alle activiteiten werden begeleid door live ATC en het als vanouds enthousiaste commentaar van de speaker Bob Iken. Zelfs hij had soms moeite het enorme tempo van de show te volgen!
De belangrijke rol van ATC werd benadrukt door een live ATC demonstratie, waarin een B 767 van Trans World Airlines onder slechte weerscondities naar binnen moest worden gepraat. Door blikseminslag was in het scenario de ILS zender op Honolulu International Airport uitgevallen, waardoor de piloot het zonder ILS informatie moest doen. De nadering werd verder nog bemoeilijkt door het zeer beperkte zicht en een sterke dwarswind van 30 knopen, met uitschieters naar 40 (!!). Door de ATC, verzorgd door Nicoline van Geffen, in het dagelijks leven ook verkeersleider op de vliegbasis Twente, werd de piloot van de B 767 via de radar gevolgd en over de “glide slope” binnengepraat. Men noemt dit een “Ground Control Approach” – procedure.
Voor het ademloos volgende publiek werd de landing d.m.v. beamers zichtbaar gemaakt op het ProController scherm zij aan zij met het uitzicht vanuit de cockpit. D.m.v. van het FS videosysteem werd daarna de landing nog eens van buiten het vliegtuig getoond (uit de zogenoemde “spot plane” view). Op deze manier kon het publiek duidelijk zien hoe goed de piloot de nadering uitvoerde en hoe groot de opstuurhoek (de crab-angle) was ten opzichte van de baan-as. De spanning in de zaal was bijna voelbaar. Het DFSO team kreeg dan ook na afloop terecht een daverend applaus.
De Dutch VACC en de Fly-in
Het tweede hot item in het kader van het thema ATC was het idee om live ATC te verzorgen voor zowel (groepen) piloten binnen de Aviodome als piloten van over de hele wereld via het Internet. De organiserende instantie daarvan was de Dutch VACC, de Nederlandse afdeling van het wereldwijde VATSIM Netwerk. Bovendien was een plan uitgewerkt om hierbij een echt SARP (Signal Automated Radar Processing) station te gebruiken, dat enige jaren geleden door de luchtverkeersleiding op Schiphol buiten dienst was gesteld en aan de Aviodome geschonken. Hiervoor werd zelfs een speciale VATSIM server geïnstalleerd met een lokaal netwerk en Internet connectie.
Dit plan bleek wat te ambitieus, waarover verderop meer. Voor de niet ingewijde lezer eerst even wat informatie over ATC op het Internet in het algemeen en VATSIM in het bijzonder. Een aantal jaren geleden is een groep Flight Simulator enthousiasten begonnen om via het Internet live ATC aan te bieden aan virtuele piloten. Later ook inclusief “real weather”, te downloaden via het Internet. Piloten konden inloggen op een speciale server en een vluchtplan insturen, waarna hun positie via een speciaal programma werd gevolgd. Op deze server konden ook (virtuele) luchtverkeersleiders aanloggen en via die server hun vluchtbegeleiding aanbieden, zoveel mogelijk conform in de normale luchtvaart gangbare procedures. Later werd de mogelijkheid voor spraakcommunicatie toegevoegd.
De toenmalige organisatie SATCO is door interne strubbelingen uiteengevallen, waarna vrijwel meteen een nieuwe (vrijwillige) organisatie is opgezet onder de naam VATSIM (Virtual Air Traffic Simulation) Network. Inmiddels heeft VATSIM afdelingen over de gehele wereld, waaronder Dutch VACC in Nederland. Directeur daarvan is Ed Peters, medeorganisator van dit FS-weekend. Overigens zijn er ook andere instanties, die vergelijkbare diensten aanbieden over het Internet, waaronder IVAO (International Virtual Airline Organisation), met eveneens een afdeling in Nederland: IVAO-NL, eveneens aanwezig op dit FS weekend.
Normaal zitten de virtuele verkeersleiders thuis achter hun PC, maar dit keer was hiervoor het eerder genoemde SARP-console geprepareerd, dat een prominente plaats in de Aviodome had gekregen. Door Ron Norp was het Sarp-console met veel kunst- en vliegwerk weer tot leven gewekt, met 3 controllerplaatsen. De controller beeldschermen waren verbonden met PC’s, waarop het ProController programma draaide. Het centrale radarscherm werd belicht door een beamer, verbonden aan een radarbeeld generator. Voor de mondelinge controle instructies was een spraakverbinding gerealiseerd d.m.v. het Roger Wilco programma.
Ondanks de grote hoeveelheid werk, die was gestoken in de installatie van een aparte VATSIM server en het lokale netwerk bleek het plan te ambitieus en slaagde de organisatie er op zaterdag niet in het netwerk inclusief de verbinding met het Internet voldoende stabiel te krijgen. Deels was dit ook te wijten aan de onvoldoende capaciteit van de ISDN-verbinding.
Met veel extra nadenken en experimenteren slaagde men er vóór zondag nog in om een bescheidener opzet toch aan de praat te krijgen. De bezoekers (op zondag anderhalf maal zoveel als op zaterdag) konden aldus toch een live demonstratie van ATC volgen vanaf de drie SARP controller posities (Amsterdam Radar/ACC, DEP/APP en TWR/GND), wisselend bezet door de DutchVACC leden
Niet alleen trok dit veel bekijks, maar ook kon de al bijna afgeblazen “Fly-in” van de zondag op het virtuele Schiphol toch doorgaan. Op sommige momenten waren daarbij meer dan 50 vluchten naar en van Schiphol actief, wat de ATC dan ook aardig bezighield. Nog lang na afloop (15.00 uur) van de fly-in waren er die zondag op Internet nog veel vliegbewegingen op Schiphol actief. Alle hulde aan de organisatoren en deelnemers dat ze op zo’n korte termijn van dit gebeuren toch nog een succes wisten te maken.
Whazzup?
Wilt u zelf eens een idee krijgen wat er aan virtuele ATC op het Internet aangeboden wordt, dan is dat heel goed mogelijk. Door middel van het (gratis) programma Whazzup, te downloaden op de website van de maker (Enrico Schiratti), kunt u op uw eigen beeldscherm op een wereldkaart zien waar en hoeveel virtuele piloten en controllers op dat moment actief zijn. Zowel voor het VATSIM Netwerk als voor het netwerk van de IVAO. U moet niet opkijken als op een drukke avond honderden piloten en meer dan 50 controllers actief zijn in elk van de netten.
Overige ATC-activiteiten
Wat betreft ATC was de koek hiermee nog lang niet op. Op het FS weekend waren meer groepen aanwezig, die allemaal ook al eerder aan FS bijeenkomsten hadden deelgenomen. Zoals de FSC Midden Nederland, met hun eigen netwerk inclusief spraakverbinding d.m.v. 27 MC netwerk en hun eigen vluchtleider (Ad Ording). Zo ongeveer ingebouwd in het museum onder de Fokker F7 trokken ze zoals altijd veel publiek. Dat wordt met name veroorzaakt door de toegankelijkheid van de piloten, de goede presentatie via beamers en het zeer deskundige commentaar bij belangrijke vluchtacties. Jammer dat de ATC mededelingen alleen op de headsets van de piloten is te beluisteren waren. Maar met de DutchVACC in de buurt misschien ook wel verstandig?
Ook aanwezig, maar op een minder prominente plaats dan vorig jaar was de FSGG, de grootste FS club in Nederland, misschien wel van de wereld met meer dan 1200 leden. De FSGG had helaas vanwege ruimtegebrek haar bekende ATC-toren thuis moeten laten en persoonlijk miste ik vooral de fraaie helikopter opstelling van Henk van Beest. De groep mikte dit keer vooral op de beginner, met demonstraties van FS, maar ook van andere vliegsimulatieprogramma’s, helikopter- en militaire simulaties (Falcon 4) het eigenbouw panel van Rob Warmelink en hulp bij programma’s. Een rustige hoek, waar veel mensen vriendelijk uitleg konden krijgen. Volgende keer (oktober) zal de FSGG weer een meer centrale rol innemen.
Een andere reguliere groep was AiRKZ uit Beverwijk, die op hun bekende stek, soms wat gestoord door het DFSO-geweld, in hun eigen netwerk hun vluchtprogramma met eigen ATC afwerkten. Deze hechte club is momenteel bezig met een meerjaren programma “Van Pool tot Pool”, waarin ze inmiddels vanaf de zuidpool tot in Venezuela zijn beland en het Caribisch gebied ingaan. Elke etappe van het totale programma wordt door één of meerdere leden zorgvuldig voorbereid en met speciaal daarvoor gekozen vliegtuigen en scenery gevlogen. Vanuit het oogpunt van interactie met het publiek zou AiRKZ haar demonstratie nog wel wat toegankelijker mogen maken, b.v. door een meer open opstelling en/of een commentator.
In dezelfde rustige hoek stond ook de altijd aanwezige TCA (Tradewind Caribbean Airlines), een van de oudste (> 6 jaar) virtuele airlines ter wereld. Ook zonder de geplande opblaaspalmbomen trokken ze voldoende interesse. Zelfs directeur Rainer Labie was uit Duitsland overgekomen. Het basis vlieggebied is nog steeds het Caribisch gebied, maar inmiddels heeft de TCA haar vleugels ook over de gehele wereld uitgeslagen en kunnen alle virtuele piloten er wel iets van hun gading vinden. Van reguliere passagiers- en vrachtlijnvluchten tot lokale vluchten met de DC3, rondvluchten met helikopters en watervliegtuigen en spannende eilandavonturen. Een zeer vriendelijke club van mensen uit de hele wereld met daardoor ook interessante contacten.
Ook een kleine beginnende VA was aanwezig: Air Umbrella (AUVA) o.l.v. Rob Bindels. AUVA vliegt in de driehoek Nederland (Maastricht en Groningen), België (Luik) en Duitsland (Cologne-Bonn) en kan nog wel wat nieuwe piloten gebruiken. Om die te trekken moet volgende keer wel wat meer gedaan worden aan de presentatie. Datzelfde geldt voor de nog jonge FS groep uit Eindhoven: Fly United! Maar ook hiervan moet worden gezegd dat er in ieder geval veel moeite was gestoken in het aanwezig zijn en het opzetten van het eigen netwerk.
Militaire
groepen
Het
MARPAT (Marine
Patrol) team maakt ook gebruik van Microsoft Flight
Simulator en gaf daarmee demonstraties met Orions en Neptunes.
Hierbij gaat het om navigatie en verkennings-vluchten boven de
Noord Zee. Alle leden van het Marpat
FS team hebben in het verleden daadwerkelijk voor de Marine
Luchtvaart Dienst gewerkt. Hiermee samenhangend kan gesteld
worden dat er flink wat know-how het virtuele luchtruim zal
betreden. Tijdens een gesprek met een Marpat
vlieger krijg je al snel de mooiste verhalen te horen over
vluchten met de Neptune waarbij langdurig de Sovjet vloot
gevolgd wordt, inclusief de wederzijdse intimidaties.
Tenslotte was ook het F16 CampGround squadron aanwezig, aangevuld met individuele vliegers met het Falcon 4 programma. Een belangrijke activiteit van deze groep is de zelfbouw van cockpits, waarvan een paar fraaie voorbeelden aanwezig waren. In dezelfde hoek stond ook Jerry Bielsma met zijn fraaie Aimsworth cockpit, eveneens vliegend met het Falcon 4 programma. Geïnstalleerd midden in het museum op een rustige plek onder de vleugels van de Starfighter vlogen ze hun eigen vluchtprogramma en hadden daarmee hun eigen aantrekkingskracht. Om die te verhogen zou ook hier een meer centrale presentatie met uitleg door een speaker en hoorbare communicatie wenselijk zijn.
Een vaste verschijning op een vaste plaats in de Aviodome is inmiddels ook het NL2000 scenery team. Een enthousiaste en zeer professionele groep ontwerpers van de enige echte (gratis) scenery van Nederland voor Flight Simulator, die overal terecht met 5 sterren wordt bekroond. Natuurlijk is niets zo spectaculair als de eerste keer, maar elke keer wordt de trouwe FS fan toch weer beloond door mooie aanvullingen. Tenslotte leverde de NL2000 groep, zoals hierboven vermeld, ook een paar bijdragen voor de demonstratie van de DFSO.
Inmiddels is NL2000 aangepast voor installatie onder FS2002. Wegen en waterwegen zijn nog nauwkeuriger weergegeven. Vele bruggen, schoorstenen en markante gebouwen toegevoegd, evenals duinen, heidevelden en bossen. Momenteel legt men de laatste hand aan nieuwe textures voor steden, dorpen, industrieterreinen e.d. die de scenery een nog meer Nederlandse gezicht zullen geven. Binnenkort wordt versie 3 verwacht, waarin al dit fraais is opgenomen. Op de (vernieuwde) website zijn al vele screenshots te vinden.
Ook zijn er van derden interessante aanvullingen zoals Arnhem en Eindhoven.
Professionele ATC organisaties
Het thema ATC werd nog meer diepgang en achtergrond gegeven door de aanwezigheid van een aantal professionele organisaties op het gebied van de luchtverkeersleiding. Een teken dat Flight Simulator en het FS weekend in de Aviodome ook in de professionele luchtvaart serieus genomen wordt. Zo was er een stand van de LVNL (Luchtverkeersleiding Nederland), de organisatie die de luchtverkeersleiding verzorgt in het Nederlandse gebied op de vliegvelden en in de lagere luchtlagen. Zij gaven informatie over het vak van luchtverkeersleider, vooral gericht op de werving. Hun nieuwste wervingscampagne met de schitterende poster met de geschilderde luchten valt goed in de smaak.
Eurocontrol,
belast met de ATC in de hogere luchtlagen in Europa, was er
met informatie, in het bijzonder over Maastricht
UAC (Upper Area Control). Maastricht UAC verzorgt de
luchtverkeerleiding in een van de drukste en meest complexe
vlieggebieden van de wereld. Een multinationaal team (23
nationaliteiten) controleert alle vliegbewegingen boven 24.500
voet boven België, Luxemburg, Nederland en een deel van
Duitsland. De
aanwezigheid van Eurocontrol was eveneens ten dele gericht op
werving van nieuwe medewerkers voor de luchtverkeersleiding.
De Koninklijke Luchtmacht was aanwezig met een presentatie van het AOCS (Air Operation Control Station) Nieuw Milligen, het luchtoperationele commando- en controlestation van de KLu. Het AOCS speelt een belangrijke rol bij de bewaking en verdediging van het luchtruim van Nederland en de NAVO en begeleidt het militaire en een deel van het burgerluchtverkeer. Onderdelen van het AOCS zijn het CRC (Control and Reporting Center), MilATCC (Militaire ATC Center) en operationele vliegende squadrons. Hun live radarbeeld, via een telefoonlijn afkomstig van het radarsysteem, gaf een actueel beeld van de verkeersdrukte op het luchtwegennet boven ons hoofd.
Tenslotte was in deze categorie het NLR (Nationaal Lucht en Ruimtevaartlaboratorium) present met een aantal demo’s. Behalve lucht- en ruimtevaartresearch m.b.t. materialen, vliegtuigen, windtunnel e.d. is het NLR betrokken bij ontwikkelingen op het gebied van luchtverkeersleiding (ATC) en het management daarvan. Een daarvan is het US Free Flight Research Program, waarin onderzocht wordt op welke wijze het mogelijk is om het huidige concept van vaste vliegroutes te verlaten en wat daarvoor aan (geautomatiseerde) ATC nodig is.
In de Aviodome demonstreerde het NLR o.a. de NLR ATC Research Simulator (NARSIM), gebaseerd op het nieuwste type ATC station dat de LVNL in gebruik heeft. Hierop was te zien hoe in de toekomst een hogere verkeersdichtheid rond Schiphol veilig en overzichtelijk kan worden afgehandeld. Daarbij worden mogelijke conflicten heel vroegtijdig gesignaleerd zodat er alle ruimte is om vliegpatronen aan te passen. Dit systeem zal pas optimaal werken wanneer t.z.t een datalink bestaat met het vliegtuig waarmee op de grond de actuele FMC informatie beschikbaar is.
M.b.v
de NARSIM kunnen ook alle ontwikkelingen op het gebied van
ATC-apparatuur en cockpit-instrumentatie (dus ook “echte”
vliegsimulatoren) worden getest in een zo realistisch
mogelijke omgeving. Verder heeft het NLR een Tower Research
Simulator, waarmee o.a. de grondbewegingen op Schiphol kunnen
worden gesimuleerd. In de Aviodome demonstreerde het NLR ook
het nieuwe type ATC station en verscheidene programma’s voor
ATC management.
Commerciële organisaties
Zoals gewoonlijk waren er ook een aantal commerciële organisaties. Zo was er de LHS (Luchtvaart Hobby Shop uit het naburige Aalsmeerderbrug met de gebruikelijke enorme stand met FS-goodies voor de FS fans die de euro’s voelden branden in hun zakken. En met de professionele FS-cockpit van LHS-medewerker Gert van der Winden, die volgens mij elke keer mooier en uitgebreider wordt. Elders stond Flash Aviation met tafels vol nieuwe en tweedehands spullen.
SKAL uit Waddinxveen was er (met de voormalige FSGG voorzitter Jan Willem Knoppers en zwager). JW toonde o.a. een fantastische set-up met de mooie Goflight modules. Ook was het de bedoeling dat Dave March (bekend van S-Combo) hier zijn nieuwe programma Flightdeck Companion zou demonstreren. Maar Dave was helaas ziek geworden en kon dus niet aanwezig zijn. Hetzelfde gold voor Mathijs Kok van LAGO, die echter op professionele wijze vervangen werd door Jaaky Krant, ook al sinds zeer lang bekend in de FS wereld.
De buitenlandse deelname was dit jaar gering. Geen zuiderburen dus dit keer. Maar dat zal volgende keer wel weer veranderen. Wel was er een stand van AVSIM, de bekende Engelse vliegsimulatie website met haar fantastische verzameling scenery, vliegtuigen en programma’s, voor het grootste deel freeware en haar “electronic magazine” met up-to-date artikelen en testverslagen. In de filmzaal gaven zij op regelmatige tijden informatie over hun activiteiten. Op zaterdag werden zij daarbij ook beperkt doordat de Internet verbinding niet correct functioneerde. Ook aanwezig was directeur Miguel Blaufuks van die andere bekende Flight Simulator website simFlight, waar ook mijn website over de Geschiedenis van Flight Simulator is ondergebracht.
Tenslotte was het jonge bedrijf TRC (The Real Cockpit) uit Rotterdam present. Op het FS weekend in 2001 lieten zij een model van een Cessna cockpit zien, op schaal nagebouwd met op de originele gelijkende instrumenten. Zie de foto. De vorige keer was het slechts een model. Nu showden ze een (doorzichtig) panel met voor een groot deel werkende instrumenten. Zeer indrukwekkend wat men in een half jaar had klaargespeeld. Maar ook tamelijk prijzig. De vraag is dus waar de kopers gevonden moeten worden. Misschien vooral iets voor de echte vlieger (om de vaardigheden in de winter bij te houden) of voor de semi-professionele markt?
Alles bij elkaar was dit weer een zeer succesvol evenement. Complimenten en dank aan de organisatoren Ron Norp en Ed Peters, de staf van de Aviodome en de leden van de deelnemende groepen, met name de Dutch VACC en de DFSO zijn zeker op hun plaats. Zowel het begrip Flight Simulation als het thema ATC zijn uitstekend uit de verf gekomen en het publiek heeft zich zo te zien zeer goed vermaakt. De lat is dus weer een stukje hoger gelegd. Inmiddels zijn er alweer plannen in de maak voor een volgend FS weekend, nog dit jaar op 5 en 6 oktober, met een nieuw thema. Kijk op de Aviodome (inmiddels Aviodrome) website.
En 2003 is het jaar waarin de collectie van het nationaal luchtvaart museum Aviodome verplaatst zal worden naar het nieuwe Nationaal Luchtvaart Thema Park (NLTP) Aviodrome te Lelystad, waarvan de opening is gepland in juli 2003. Daar zal ook de FS wereld aan deelnemen. In oktober 2003 zal er in het nieuwe Aviodrome in ieder geval voor de civiele flight simulator wereld een 24-uurs (wedstrijd)vlucht worden georganiseerd in de trant van de FSFAN Interstates van “vroeger”. Het is de bedoeling dat dit een internationaal karakter krijgt. Hopelijk kan men dan in de hele wereld via Internet virtueel meevliegen onder ATC begeleiding. Bob Iken is al druk bezig! Verwacht wordt dat ook de militaire FS wereld tegelijkertijd een soortgelijk evenement organiseert.
Jos Grupping